Kaçınılması Gereken Üçüncü Husus: ‎Tasrif Etmek

[Alkame]

Metin:‎
Kaçınılması gereken üçüncü husus: ‎Tasrif etmek (Lafza harf eklemek veya çıkarmak suretiyle lafzı türetmek)‎

Kur’an-ı Kerim'de “‎اِسْتَوَى عَلَى العَرْشِ‎ (Allah arşa istiva etti)” sözü geçtiğinde, "‎اِسْتَوَى‎ ‎‎(istevâ: istiva etti)" lafzını “‎مُسْتَوٍ‎ (mustevin: istiva eden)”, “‎يَسْتَوِي‎ (yestevî: istiva ediyor)” ‎şeklinde tasrif etmemek gerekir. Çünkü “‎مُسْتَوٍ عَلَى الْعَرْشِ‎ (mustevin ala’l-arş: Allah arşa‏ ‏istiva ‎edendir)‎‏”‏‎ sözü, "arşa karar kılma" manasına "‎اِسْتَوَى‎ (istevâ: istiva etti)" lafzından daha ‎yakındır.‎
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:‎
‎اللّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمٰوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ‏‎
‎“Allah; gökleri, gördüğünüz herhangi bir direk olmadan yükseltmiş ve sonra ‎arşa istiva etmiştir.” ‎‎(el-Ra’d: 2) ‎
‎"Sonra arşa istiva etmiştir." sözünün yerine "O, arşa istiva edendir." denildiğinde bu ‎söz "arşa karar kılma" manasına "arşa istiva etmiştir" sözünden daha yakındır. Aynı, Allah'ın ‎şöyle buyurduğu gibi: ‎
‎هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْاَرْضِ جَميعاً ثُمَّ اسْتَوٰى اِلَى السَّمَاءِ
‎“O (Allah) ki; yeryüzünde ne var ne yok hepsini sizler için yarattı. Sonra (zatına ‎lâyık bir şekilde) göğe istiva etti...” (el-Bakara: 29) ‎

‎"Göğe istiva etti." sözü yerine "O, göğe istiva edendir." denildiğinde, "karar kılma" ‎manasına daha çok yaklaşılır. Hâlbuki bu iki ayette "‎اِسْتَوَى‎ (istevâ: istiva etti)" lafzı ‎geçmektedir. Bu lafız bu şekilde kullanıldığında istiva fiili olmuş ve bitmiştir ama "‎مُسْتَوٍ‎ ‎‎(mustevin: istiva eden)" denildiği zaman istiva hâlâ devam etmektedir manası anlaşılır yani ‎arşa karar kılma manası daha yakındır. Fakat "‎اِسْتَوَى‎ (istevâ: istiva etti)" lafzı kullanıldığında ‎halkına yönelmiş ya da bu istivayla sahip olduğu mülkünü tedbir etmiştir. Buna göre ‎kullanılan kelimenin tasrifi değiştirilince delalet ve ihtimalleri de değiştirilmiş olur. Bu sebeple ‎manaları artırmaktan nasıl uzak duruluyorsa lafzı tasrif etmekten de öyle uzak durmak ‎gerekir. Çünkü lafız tasrif edildiğinde ya manada artırma olur ya da eksiltme olur. ‎

Açıklama:‎
Arapçada bir kelimeden birçok kelime türetilir. Her kelimenin bir aslı vardır ve bu asla ‎birtakım harfler eklenerek birçok farklı mana elde edilir. Kelimeler kullanıldıkları cümlelerde ‎asıl manalarından daha farklı manalara gelebilirler. İşte bu sebeple Kur’an-ı Kerim ayetlerinde ‎geçen lafızları aynen Allah’ın buyurduğu şekilde söylemek gerekir. Eğer aynen söylenmez, ‎tasrif edilirse yani kelimeye harfler eklenir veya eksiltilirse bu kelimenin manası daha farklı ‎anlaşılabilir ve çıkan bu yeni mana mahzurlu olabileceği gibi mahzurlu olan manaya daha ‎yaklaştırılmış ya da istenen manadan daha uzaklaştırılmış da olabilir. ‎
Örneğin Allah-u Teâlâ el-Ra’d: 2 ayetinde “Sonra arşa istiva etti.” buyurmuştur. ‎Ayetteki "‎اِسْتَوَى‎ (istevâ: istiva etti)" kelimesi "‎مُسْتَوٍ‎ (mustevin: istiva eden)" veya “‎يَسْتَوِي‎ ‎‎(yestevî: istiva ediyor)” olarak tasrif edilirse mana değişir ve Allah hakkında mahzurlu olan ‎‎“karar kılma” manasına daha çok yaklaştırılır. Hâlbuki "‎اِسْتَوَى‎ (istevâ: istiva etti)" kelimesinin ‎Allah hakkında mahzurlu olmayan manaları da vardır. Ayrıca ayette “‎ثُمَّ‎ (sümme: sonra)”  ‎kelimesi geçmektedir yani bu istiva daha önce yokken sonra olmuştur; bu tabirle yapılan şeyin ‎bir fiil olduğu daha çok anlaşılır. “‎مُسْتَوٍ عَلى العَرْشِ‎ (mustevin ala’l-arş: Allah arşa istiva edendir)” ‎denildiğinde ise bu tabir devam eden bir vasıf ifade eder. ‎
İşte, lafızlar tasrif edildiğinde (lafızlara harf ekleme, çıkarma veya değişiklik yapıldığında) ‎delalet edilen manalar ve ihtimaller değiştiğinden, ayet lafızlarında herhangi bir şey yapmadan ‎onları Allah’ın buyurduğu gibi okuyup geçmek gerekir. ‎