Malik bin Enes
|
|
« Yanıtla #1 : 13 Haziran 2017, 01:56:48 » |
|
Soru: selamun aleyküm. ayakta idrar /işemek/ yapmak cizmi
Cevap: Hanefilere göre:
B – Hacet Giderme Sırasında Mekruh Olan Şeyler:
8 - Mazeretsiz ayakta bevletmek mekruhtur.
Aişe (r.a)’den şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Her kim size Rasulullah (s.a.s)’ın ayakta bevlettiğini söylerse onu doğrulamayın. Zira o ancak oturarak bevlederdi.” (Tirmizi, c: 1 Kitabu’t Tahara Bab: 8/12, Ahmed, Nesei, İbni Mace - Tirmizi bu hadis için şöyle dedi: "Bu babda rivayet edilen hadislerin en haseni ve en sahihidir." )
Rasulullah (s.a.s)’ın ayakta bevlettiğine dair rivayetle gelince ya bir özür sebebiyle olmuştur ya da cevazlığını açıklamak üzere olmuştur. Ancak onun bu konudaki adeti oturarak bevletmesidir.
Şafilere göre:
أبي وائل قال كان أبو موسى الأشعري يشدد في البول ويقول إن بني إسرائيل كان إذا أصاب ثوب أحدهم قرضه فقال حذيفة ليته أمسك أتى رسول الله صلى الله عليه وسلم سباطة قوم فبال قائما - صحيح البخاري ۲۲٦
Ebû Vâil şöyle demiştir: Ebû Musa el-Eş'arî idrar yapma konusunda şiddetli davranır ve şöyle derdi: "İsrailoğullarından birinin elbisesine idrar bulaşsa bunu keserdi". Bunun üzerine Huzeyfe şöyle dedi: "Keşke Ebû Musa bu sözü söylemeseydi. Çünkü Rasulullah bir topluluğun süprüntülüğüne uğradı da ayakta su döktü." (Buhari: 226)
İbn Hacer el-Askalani (rh.a) bu rivayet hakkında şunları söylemiştir: İsmâilî'nin rivayetinde Huzeyfe'nin sözü şu şekildedir: "Keşke arkadaşınız bu kadar şiddetli davranmasaydı."
"Huzeyfe'nin bu hadisi delil getirmesinin sebebi şudur: Ayakta tuvalet yapan kişiye idrar serpintileri bulaşabilir. Peygamber bu ihtimale aldırış etmemiş ve şiddetli davranmanın sünnete aykırı olduğunu belirtmiştir.
Mâlik'in, iğne başı gibi idrar serpintisine ruhsat vermesine bu hadis delil getirilmiştir. Ancak bu tartışılabilir bir husustur. Çünkü Peygamber bu durumda tuvalet yaparken üzerine hiçbir şey bulaşmamıştır. İbn Hibban Peygamber'in ayakta tuvalet yapmasının sebebini açıklarken buna işaret ederek şöyle demiştir: Çünkü Peygamber oturmaya uygun bir yer bulamamıştır."
Peygamber'in bunu yapma sebebi şudur: Süprüntülük genelde yumuşak bir yer olduğundan burada tuvalet yapma durumunda kişinin üzerine idrar sıçramaz.
Diğer bir görüşe göre bunun sebebi Şafiî ve Ahmed'den rivayet edilen şu husustur: Araplar bel ağrısını bu şekilde tedavi ederlerdi, o sırada Peygamber'de de böyle bir bel ağrısının bulunmuş olması muhtemeldir.
Hâkim ve Beyhakî Ebû Hureyre'den şunu rivayet etmişlerdir: "Peygamber diz kapağındaki ağrı sebebiyle (oturamadığından) ayakta tuvaletini yapmıştır". Bu hadis sahih ise, önceki yorumların hiçbirine gerek kalmaz. Ancak Dârekutnî ve Beyhakî bu hadisi zayıf görmüşlerdir.
Bu konuda en doğru görüş, Peygamber'in ayakta tuvaletini yapmasının sebebi, bunun caiz olduğunu göstermektir. Çünkü O tuvaletini büyük çoğunlukla oturarak yapardı.
Ebû Avâne Sahih adlı eserinde ve İbn Şahin kitabında, ayakta su dökme hükmünün neshedildiğini söylemişlerdir. Onlar Aişe'nin O "Kur'an kendisine indirildiğinden bu yana ayakta su dökmedi" sözünü delil getirmişlerdir. Yine onun "Bir kimse size Peygamber'in ayakta su döktüğünü söylerse onun sözünü tasdik etmeyin. O yalnızca oturarak su dökerdi" sözünü delil getirmişlerdir.
Doğru olan, ayakta tuvalet yapmanın caiz olması hükmünün yürürlükten kaldırılmamış olmasıdır. Aişe'nin sözüne şu şekilde cevap verilir: Âişe bunu söylerken kendi bilgisine dayanmıştır. Bu söz, Peygamber'in evlerinde yaptığı su dökme fiillerine hamledilir. Evleri dışındakilere ise Âişe muttali olamamıştır. Sahabenin büyüklerinden olan Huzeyfe ise buna bizzat şahit olmuştur. Daha önce bu olayın Medine'de gerçekleştiğini söylemiştik. Bu husus, Kur'an'ın indirilmesinden sonra Peygamber'in ayakta su dökmediği görüşünü reddetmektedir.
Ömer, Ali, Zeyd İbn Sabit ve diğer sahâbîlerin ayakta su döktükleri sabittir. Bu, üzerine idrar damlamasından emin olma durumunda, ayakta su dökmenin mekruh değil, caiz olduğunu gösterir." (İbn Hacer el-Askalani: Fethu'l Bari c.1, s. 420-421)
Hanbelilere göre:
İbn Kudame el-Makdisi el-Hanbeli (rh.a) bu konuda şunları söylemiştir:
"Sidik sıçramasından uzak tuttuğu için oturarak idrar yapmak müstehap sayılmıştır. Nitekim İbn Mesud der ki: "Ayakta olduğun halde idrar yapman eziyetten sayılır." (1) Aişe ise şöyle demiştir: "Her kim size Allah'ın Rasulü'nün ayakta idrar yaptığını söylerse, onu tastik etmeyin.! Çünkü o sadece oturarak idrar yapardı." (2)
Sahabe ve Tabiinden bu konuda (ayakta idrar yapmaya dair) ruhsat bildiren rivayetlerde nakledilmiştir. (3) Huzeyfe'den rivayet edildiğine göre, Allah'ın elçisi bir kavmin çöplüğüne geldi ve ayakta olduğu halde idrarını yaptı." Buhari ve Müslim ittifak etmiştir. (4) Herhalde Rasululah (sallAllahu aleyhi ve sellem) bunun caiz olduğunu göstermek için böyle yapmış olsa gerek. Nitekim bunu sadece birkez yapmıştır. Belkide bu defi hacetini yaparken oturmasına dair imkan bulamamış olabilir veyahut bir özrü de bulunmuş da olabilir." (İbn Kudame: Muhtasar el-Muğni c. 1 s.92)
(1) İbn Ebi Şeybe: el-Musennaf c. 1 s. 14 - Tirmizi c.1 s. 18
(2) Ahmed c.6 s. 136 - Tirmizi c.1 s. 17 - Nesei c.1 s.26 - İbn Mace c.1 s.112
(3) İbn Ebi Şeybe: el-Musennaf c.1 s.123
(4) Buhari Şerhi Fethu'l Bari c.1 s. 328 - Muslim c.1 s.228
|