Ekinlerin ve Meyvelerin Zekâtı Bahsi

[Alkame]

EKİNLERİN VE MEYVELERİN ZEKÂTI BAHSİ
"قَالَ أَبُو حَنِيفَةَ : فِي قَلِيلِ مَا أَخْرَجَتْهُ الْأَرْضُ وَكَثِيرِهِ : الْعُشْرُ ،  سَوَاءٌ سُقِيَ سَيْحَاً ، أَوْ سَقَتْهُ السَّمَاءُ ، إلَّا الْحَطَبَ وَالْقَصَبُ وَالْحَشِيشُ . "
1- İmam Ebu Hanife’ye göre ister az olsun ister çok olsun odun, kamış ve ot hariç yerden çıkan bütün ekin ve meyveler için 1/10 zekât vardır. Zekâtın verilmesi açısından bu ürünlerin akan sularla (nehir, çay ve dere gibi) sulanmasıyla veya yağmurla sulanması arasında fark yoktur.
"وَقَالَ أَبُو يُوسُفَ وَمُحَمَّدٌ : لَا يَجِبُ الْعُشْرُ إلَّا فِيمَا لَهُ ثَمَرَةٌ بَاقِيَةٌ ،  إذَا بَلَغَ خَمْسَةَ أَوْسُقٍ . وَالْوِسْقُ : سِتُّونَ صَاعَاً بِصَاعِ النَّبِيِّ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ . "  
İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’e göre ise dayanıklı olan ve bir sene muhafaza edilebilen ürünler 5 vesak miktarına ulaşırsa bunlar için 1/10 zekât vardır. Bunun dışındaki ürünler için zekât yoktur.
Vesak: Rasulullah sallAllahu aleyhi ve sellem’in zamanındaki sa’ ile 60 sa’dır.⁽²⁸⁾

"وَلَيْسَ فِي الْخَضْرَاوَاتِ عِنْدَهُمَا عُشْرٌ . "  
İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’e göre dayanıklı olmadığı için uzun süre muhafaza edilemeyen (maydanoz, marul, tere, roka vb.) sebzeler ve (elma, nar, ayva, karpuz vb.) meyveler için zekât yoktur.⁽²⁹⁾

"وَمَا سُقِيَ بِغَرْبٍ أَوْ دَالِيَةٍ أَوْ سَانِيَةٍ : فَفِيهِ نِصْفُ الْعُشْرِ عَلَى الْقَوْلَيْن"
2- Kovayla, su dolabıyla veya deveyle su taşınarak sulanan ve kendisine zekât düşen mahsullerde her iki görüşe göre 1/10’un yarısı (1/20) zekât vardır.
"وقَالَ أبو يُوسُف : فِيمَا لا يُوسَقُ ،  كالزَّعْفَرَانِ ، والقُطْنِ : يَجِبْ فِيِهِ العُشْرُ إذا بَلَغَتْ قِيمَتُهُ قِيمَةَ خَمْسَةِ أوسُقٍ مِنْ أدْنَى مَا يَدْخُلُ تَحْتَ الوَسْقِ . "
3- İmam Ebu Yusuf'a göre; zaferan, pamuk gibi vesak ölçüsüyle ölçülmeyen ürünlerin zekâtı hesaplanırken vesak ölçüsüne göre nisap hesaplanmaz (çünkü bu takdirde nisap çok yükselir ya da çok azalır). Bu sebeple bunların nisap miktarı şöyle ölçülür: Vesak ile ölçülemeyen ürünlerin değeri, vesak ile ölçülebilen ürünlerden en ucuz olan ürünün 5 vesak fiyatına ulaşırsa bu ürünlere zekât düşer.

"وَقَالَ مُحَمَّدٌ : يَجِبُ الْعُشْرُ إذَا بَلَغَ الْخَارِجُ خَمْسَةَ أَمْثَالٍ مِنْ أَعْلَى مَا يُقَدَّرُ بِهِ نَوْعُهُ فَاعْتُبِرَ فِي الْقُطْنِ : خَمْسَةُ أَحْمَالٍ ، وَفِي الزَّعْفَرَانِ: خَمْسَةُ أَمْنَاء . "
İmam Muhammed ise şöyle dedi: “Topraktan çıkan ve vesak ile ölçülemeyen ürün, o ürünün ölçüldüğü en büyük ölçü birimiyle ölçüldüğünde, bu ölçü biriminin beş katına ulaşıyorsa o ürüne zekât düşer. Buna göre, pamuk 5 haml’e⁽³⁰⁾, zaferan 5 menn’e⁽³¹⁾ ulaştığında nisap miktarına ulaşmış olur.”

"وَفِي الْعَسَلِ : الْعُشْرُ قَلَّ أَوْ كَثُرَ إذَا أُخِذَ مِنْ أَرْضِ الْعُشْرِ . "
4- İster az olsun ister çok olsun öşür arazisinden⁽³²⁾ alınan balda 1/10 zekât vardır.

"وَقَالَ أَبُو يُوسُفَ : لَا شَيْءَ فِيهِ حَتَّى يَبْلُغَ عَشَرَةَ أَزْقَاقٍ . "
İmam Ebu Yusuf’a göre 10 zıkk’a⁽³³⁾ ulaşmadığı müddetçe balda zekât yoktur.

"وَقَالَ مُحَمَّدٌ : خَمْسَةُ أَفْرَاقٍ . وَالْفَرَقُ : سِتَّةٌ وَثَلَاثُونَ رِطْلًا بالعِرَاقِيِّ. "
İmam Muhammed’e göre ise 5 farak’a ulaşmadığı müddetçe balda zekât yoktur. 1 farak, 36 Irak rıtlı’dır. ⁽³⁴⁾

"وَلَيْسَ فِي الْخَارِجِ مِنْ أَرْضِ الْخَرَاجِ عُشْرٌ . "
5- Haraç arazisinden⁽³⁵⁾ çıkan ürünlerde 1/10 zekât yoktur.
(28) 1 sa’ yaklaşık 3.25 kg’dır. 1 vesak 195 kg’dır. 5 vesak ise 975 kg’dır.
(29) Ticaret için ekilmemişse bu böyledir. Fakat ticaret için ekilmiş ve 200 dirhem gümüş miktarına ulaşmışsa o zaman ittifakla ticaret malı olarak zekâtları verilir.
(30) 1 haml 244.5 kg’dır. 5 haml ise 1222,5 kg’dır.
(31) 1 menn 815 gr’dır. 5 menn ise 4,075 kg’dır.
(32) Öşür arazisi: Müslümanlara ait toprak olup bu topraktan elde edilen ürünlerden ya 1/10 ya da 1/20 zekât alınır.
(33)  1 zıkk 50 menn’dir. 1 menn, 815 gr’dır. 10 zıkk ise 500 men yani 407,5 kg’dır.
(34)  1(bir) farak 6.5 kg’dır. 5 farak ise 32.5 kg’dır.
(35) Haraç arazisi: Müslüman olmayanlardan savaşsız ya da savaşarak alınan ve Müslüman olmayanların eline bırakılan arazidir. Bu araziden haraç vergisi alınır, ondan çıkan üründen öşür zekâtı alınmaz.