Cenazeler Bahsi

[Alkame]

CENAZELER BAHSİ

Ölmek Üzere Olan Kişiye Yapılacak İşlem:
" إِذَا اُحْتُضِرَ الرَّجُلُ : وُجِّهَ وَجْهُهُ إلَى الْقِبْلَةِ عَلَى شِقِّهِ الْأَيْمَنِ وَلُقِّنَ الشَّهَادَتَيْنِ"
1- Ölmek üzere olan kimse sağ yanına yatırılarak yüzü kıbleye döndürülür ve kendisine iki şehadet kelimesi⁽¹⁰⁾ telkin edilir.⁽¹¹⁾
"فَإِذَا مَاتَ : شَدُّوا لَحْيَيْهِ ، وَغَمَّضُوا عَيْنَيْهِ . "
2- Kişi öldüğünde (ağzı kapansın diye) çenesinin altından başına bir bez bağlanır ve gözleri kapatılır.

Ölünün Yıkanması:
"وإِذَا أَرَادُوا غَسْلَهُ : وَضَعُوهُ عَلَى سَرِيرٍ ، وَجَعَلُوا عَلَى عَوْرَتِهِ خِرْقَةً ، وَنَزَعُوا عَنْهُ ثِيَابَهُ ، وَوَضَّئُوهُ ، وَلَا يُمَضْمِضُونَهُ ، وَلَا يَسْتَنْشِقُونَهُ ، ثُمَّ يُفِيضُونَ الْمَاءَ عَلَى رَأْسِهِ وَسَائِرِ جَسَدِهِ وَيُجَمَّرُ سَرِيرَهُ وِتْرَاً."
1- Müslümanlar ölüyü yıkamak istediklerinde onu yüksek (düz) bir yere koyarlar, avret mahallini bir bezle örtüp elbiselerini çıkarırlar. Sonra ölüye abdest aldırırlar fakat mazmaza ve istinşak yaptırmazlar. Abdest aldırdıktan sonra ölünün başına ve bedenine su dökerler. Akabinde ölünün yıkandığı yer (bir, üç, beş gibi) tek sayıda buhurlaştırılır.

"وَيُغْلَى الْمَاءُ بِالسِّدْرِ ، أَوْ بِالْحُرْضِ ،  فَإِنْ لَمْ يَكُنْ : فَالْمَاءُ الْقَرَاحُ."
2- Ölünün yıkanacağı su, sedir yaprağı veya çöven otuyla kaynatılır. Sedir yaprağı veya çöven otu olmazsa saf su kaynatılır.

"وَيُغْسَلُ رَأْسُهُ وَلِحْيَتُهُ بِالْخِطْمِيِّ . ثُمَّ يُضْجَعُ عَلَى شِقِّهِ الْأَيْسَرِ ، فَيُغْسَلُ بِالْمَاءِ والسِّدْرِ ، حَتَّى يُرَى أَنَّ الْمَاءَ قَدْ وَصَلَ إلَى مَا يَلِي التَّخْتَ مِنْهُ . ثُمَّ يُضْجَعُ عَلَى شِقِّهِ الْأَيْمَنِ ، فَيُغْسَلُ بِالْمَاءِ الْمَغْلِيِّ بِالسِّدْرِ حَتَّى يُرَى أَنَّ الْمَاءَ قَدْ وَصَلَ إلَى مَا يَلِي التَّخْتَ مِنْهُ ."
3- Ölünün saçı ve sakalları hatmi bitkisi ile yıkanır. Daha sonra ölü, sol yanına yatırılıp sağ tarafı, kaynatılmış su ile suyun alt tarafına ulaştığı görülünceye kadar iyice yıkanır. Sonra ölü sağ yanına yatırılır, sol tarafı sedir yaprağıyla kaynatılmış su ile suyun alt tarafa ulaştığı görülünceye kadar iyice yıkanır.

"ثُمَّ يُجْلِسُهُ ، وَيُسْنِدُهُ إلَيْهِ ، وَيَمْسَحُ بَطْنَهُ مَسْحَاً رَفِيقَاً ، فَإِنْ خَرَجَ مِنْهُ شَيْءٌ : غَسَلَهُ ، وَلَا يُعِيدُ غُسْلَهُ وَلَا وُضُوءَهُ"
4- Daha sonra ölüyü yıkayan kimse onu oturtarak kendine yaslar ve karnını hafifçe ovalar. Böyle yaptığında ölüden bir pislik çıkarsa pisliğin bulaştığı yeri yıkar fakat tekrar gusül ve abdest aldırmaz.
"ثُمَّ يُنَشَّفُ فِي ثَوْبٍ وَيُجْعَلُ الْحَنُوطُ فِي لِحْيَتِهِ وَرَأْسِهِ وَسَائِرِ جَسَدِهِ وَالْكَافُورُ عَلَى مَسَاجِدِهِ"  
5- Yıkama işlemi bittikten sonra ölü bir bezle kurulanır. Başına, sakalına ve bütün vücuduna (güzel bir koku olan) hanût sürülür. Secde uzuvlarına (alnı, burnu, iki avucu, iki dizi ve iki ayağına) da kâfûr sürülür.

Ölünün Kefenlenmesi:

"وَالسُّنَّةُ أَنْ يُكَفَّنَ الرَّجُلُ فِي ثَلَاثَةِ أَثْوَابٍ : إزَارٍ ، وَقَمِيصٍ ، وَلِفَافَةٍ . فَإِنْ اقْتَصَرُوا عَلَى ثَوْبَيْنِ :جَازَ . "
1- Erkeğin izar⁽¹²⁾, kamîs⁽¹³⁾ ve lifâfe⁽¹⁴⁾ olmak üzere üç elbise ile kefenlenmesi sünnetle vacip kılınmıştır. Şayet iki elbise (izar ve lifâfe) ile kefenlenecek olursa bu da caizdir.

"فَإِذَا أَرَادُوا لَفَّ اللِّفَافَةَ عَلَيْهِ : ابْتَدَؤوا بِالْجَانِبِ الْأَيْسَرِ ، فَأَلْقَوْهُ عَلَيْهِ ، ثُمَّ بِالْأَيْمَنِ ، فإنْ خَافُوا أنْ يَنْتَشِرَ الكَفَنُ عَنْهُ :عَقَدُوه. "
2- Ölüyü kefenleyenler onu lifâfe ile sarmak istediklerinde, ölünün sol tarafından başlayarak önce sol tarafını sararlar, akabinde ise sağ tarafını sararlar. Eğer kefenin çözüleceğinden korkarlarsa düğüm atarlar.

"وَتُكَفَّنُ الْمَرْأَةُ فِي خَمْسَةِ أَثْوَابٍ :  إزَارٍ وَقَمِيصٍ وَخِمَارٍ وَخِرْقَةٍ تُرْبَطُ بِهَا ثَدْيَاهَا ، وَلِفَافَةٍ . فَإِنِ اقْتَصَرُوا عَلَى ثَلَاثَةِ أَثْوَابٍ : جَازَ .
ويَكُونُ الخِمَارُ فَوقَ القَمِيصِ تَحْتَ اللِّفَافَةِ . وَيُجْعَلُ شَعْرُهَا عَلَى صَدْرِهَا"
3- Kadın beş parça kumaş ile kefenlenir. Bunlar; izar, kamîs, himar⁽¹⁵⁾, lifâfe ve (göğüslerden göbek bağının mesafesine kadar eni olan) göğüsleri bağlamak için kullanılan bez parçasıdır. Şayet kadın üç parça kumaş (izar, lifâfe ve himar) ile kefenlenirse bu da caiz olur. Himar, kamîsin üzerinde, lifâfenin altında olur. Kadının saçları (iki örgü halinde) göğsünün üzerine konulur.

"وَلَا يُسَرَّحُ شَعْرُ الْمَيِّتِ وَلَا لِحْيَتُهُ وَلَا يُقَصُّ ظُفْرُهُ وَلَا شَعْرُهُ"
4- Ölünün saç ve sakalı taranmaz, tırnakları kesilmez, saçı veya vücudunun herhangi bir yerindeki kılları kesilmez.

"وَتُجَمَّرُ الْأَكْفَانُ قَبْلَ أَنْ يُدْرَجَ فِيهَا وَتْرَاً . فَإِنْ خَافُوا أَنْ تَنْتَشِرَ الْأَكْفَانُ عَنْهُ عَقَدُوهَا"
5- Ölü kefenlenmeden önce kefenleneceği kumaşlar (bir, üç, beş gibi) tek sayıda buhurlanır. Şayet ölüye giydirilen kefenlerin açılmasından korkulursa kefen bağlanır.

Cenaze Namazı:
"فَإِذَا فَرَغُوا مِنْهُ صَلَّوْا عَلَيْهِ"
Ölünün yıkanması ve kefenlenmesi tamamlandıktan sonra cenaze namazı kılınır.

"وَأَوْلَى النَّاسِ بِالصَّلَاةِ عَلَيْهِ : السُّلْطَانُ إذَا حَضَرَ . فَإِنْ لَمْ يَحْضُرْ : فَيُسْتَحَبُّ تَقْدِيمُ إمَامِ الْحَيِّ ثُمَّ الْوَلِيُّ . وَإِنْ صَلَّى عَلَيْهِ غَيْرُ الْوَلِيِّ أَوْ السُّلْطَانِ أَعَادَ الْوَلِيُّ الصَّلَاةَ . وَإِنْ صَلَّى عَلَيْهِ الْوَلِيُّ : لَمْ يَجُزْ أَنْ يُصَلِّيَ أَحَدٌ بَعْدَهُ ."
Cenaze namazını kıldırmaya en layık olan kişi, eğer hazır bulunuyorsa Müslümanların sultanıdır. Şayet sultan orada hazır bulunmuyorsa cenaze namazını o bölgenin imamının kıldırması müstehaptır. O da hazır bulunmuyorsa ölünün velisi kıldırır. Sultan veya ölünün velisi dışında birisi cenaze namazını kıldırırsa, ölünün velisi (isterse) cenaze namazını tekrar kıldırabilir. Ölünün velisi cenaze namazını kıldırırsa ondan sonra başka bir kimsenin tekrar cenaze namazını kıldırması caiz olmaz.

"فَإِنْ دُفِنَ وَلَمْ يُصَلَّ عَلَيْهِ : صُلِّيَ عَلَى قَبْرِهِ إلى ثَلاثَةِ أيَّامٍ في الشِّتَاءِ ، وسَبْعَةٍ فِي الصَّيْفِ ، ولا يُصَلَّى بَعْدَ ذلِك .ويَقُومُ المُصَلِّي بِحِذَاءِ صَدْرِ المَيِّتِ ."
Şayet ölü, üzerine cenaze namazı kılınmadan defnedilirse kabrinin başında cenaze namazı kılınabilir. Kışın üç gün geçmeden, yazın ise yedi gün geçmeden kılınır. Bu günlerden sonra artık cenaze namazı kılınmaz. Cenaze namazı kıldıran imam, ölünün göğsü hizasında durur.

"وَالصَّلَاةُ عَلَى الجَنَازَةِ أَنْ يُكَبِّرَ تَكْبِيرَةً يَحْمَدُ اللَّهَ تَعَالَى عَقِيبَهَا . ثُمَّ يُكَبِّرُ تَكْبِيرَةً ثَانِيَةً وَيُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ -  ثُمَّ يُكَبِّرُ تَكْبِيرَةً ثَالِثَةً ، يَدْعُو فِيهَا لِنَفْسِهِ وَلِلْمَيِّتِ وَلِلْمُسْلِمِينَ . ثُمَّ يُكَبِّرُ تَكْبِيرَةً رَابِعَةً وَيُسَلِّمُ . وَلَا يَرْفَعُ يَدَيْهِ إلَّا فِي التَّكْبِيرَةِ الْأُولَى"

Cenaze Namazının Kılınış Şekli:
İmam tekbir getirir ve ardından Allah-u Teâlâ’ya hamdeder. Sonra ikinci bir tekbir getirir ve ardından Rasulullah’a salat okur. Akabinde üçüncü bir tekbir daha getirip kendisine, ölüye ve Müslümanlara dua eder. Son olarak dördüncü bir tekbir daha getirir ve selam verir. İlk tekbir dışındaki tekbirlerde ellerini kaldırmaz.

"وَلَا يُصَلَّى عَلَى مَيِّتٍ فِي مَسْجِدِ جَمَاعَةٍ . "
Cemaatle namaz kılınan mescidin içinde cenaze namazı kılınmaz.

"فَإِذَا حَمَلُوهُ عَلَى سَرِيرِهِ : أَخَذُوا بِقَوَائِمِهِ الْأَرْبَعِ ، وَيَمْشُونَ بِهِ مُسْرِعِينَ دُونَ الْخَبَبِ . فَإِذَا بَلَغُوا إلَى قَبْرِهِ  : كُرِهَ لِلنَّاسِ الْقُعُودُ قَبْلَ أَنْ يُوضَعَ عَنْ أَعْنَاقِ الرِّجَالِ"  
 
Cenazenin Taşınması:
Ölü tabutla taşınırken dört kişinin her biri tabutun bir kenarından tutarak taşır ve koşmaksızın hızlı yürür. Ölünün defnedileceği kabre vardıklarında tabutu omuzlarından indirmeden önce orada bulunan insanların oturması mekruhtur.

Cenazenin Defnedilmesi:
"وَيُحْفَرُ الْقَبْرُ ، وَيُلْحَدُ ،  وَيُدْخَلُ الْمَيِّتُ مِمَّا يَلِي الْقِبْلَةَ . فَإِذَا وُضِعَ فِي لَحْدِهِ : قَالَ الَّذِي يَضَعُهُ : بِاسْمِ اللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ"
1- Kabir kazılır ve içine lahid⁽¹⁶⁾ açılır. Ölü, kıble tarafından kabre konulur. Ölü kabirdeki lahdin içine konulduğunda lahde koyan kimse şöyle der:
"بِاسْمِ اللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ"  “Bismillâhi ve ‘alâ Milleti Rasûlillâh (Allah’ın adı ile ve Rasulullah’ın dini üzere)”

"وَتُحَلُّ الْعُقَدُ عَنْهُ وَيُسَوَّى اللَّبِنُ عَلَيْهِ ، وَيُكْرَهُ الْآجُرُّ وَالْخَشَبُ وَلَا بَأْسَ بِالْقَصَبِ . "
2- Kefene bağlanan bağlar çözülür ve lahdi kapatmak için ağaç dalları konulur. Lahdi kapatmak için kerpiç ve tahta koymak mekruhtur. Fakat lahdi kamışla kapatmakta bir mahzur yoktur.

"ثُمَّ يُهَالُ التُّرَابُ عَلَيْهِ . وَيُسَنَّمُ الْقَبْرُ ، وَلَا يُسَطَّحُ"
3- Akabinde kabir toprakla (doldurularak) kapatılır. Kabir düz yapılmayıp deve hörgücü gibi (tümsek) yapılır.

"وَمَنِ اسْتُهِلَّ بَعْدَ الْوِلَادَةِ :  سُمِّيَ وَغُسِّلَ وكُفِّنَ وَصُلِّيَ عَلَيْهِ . وَإِنْ لَمْ يَسْتَهِلَّ : أُدْرِجَ فِي خِرْقَةٍ وَلَمْ يُصَلَّ عَلَيْهِ . "
4- Bebek doğduktan sonra ses çıkarmış ve akabinde ölmüşse, yıkanır ve cenaze namazı kılınır. Şayet ses çıkarmamışsa bir beze sarılıp gömülür, cenaze namazı kılınmaz.


(10) İki şehadetten kasıt, "أَشْهَدُ أَنْ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ" ’tır.
(11) Hanefi âlimlerine göre telkin; ölmek üzere olan kimsenin yanında, duyacağı kadar yüksek sesle iki şehadet kelimesini söylemektir.
(12) İzar: Baştan ayaklara kadar olan bezdir.
(13) Kamîs: Boynun alt noktasından başlayarak ayaklara kadar uzanan bezdir. Kamîse kollar ve yandan yırtmaç yapılmaz.  
(14) Lifâfe: Ölünün bütün vücudunu kaplayan, başından ve ayağından biraz daha uzun olup ölüyü bağlamak için kullanılan bezdir.
(15) Himar: Başı örtmek için kullanılan örtüdür.  
(16) Lahid: Kabrin kıbleye doğru olan uzun kenarından, içine ölüyü koymak için yanlamasına açılan oyuktur.