|
Alkame
|
 |
« : 18 Aralık 2018, 00:38:06 » |
|
Metin:
Kaçınılması gereken üçüncü husus: Tasrif etmek (Lafza harf eklemek veya çıkarmak suretiyle lafzı türetmek)
Kur’an-ı Kerim'de “اِسْتَوَى عَلَى العَرْشِ (Allah arşa istiva etti)” sözü geçtiğinde, "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" lafzını “مُسْتَوٍ (mustevin: istiva eden)”, “يَسْتَوِي (yestevî: istiva ediyor)” şeklinde tasrif etmemek gerekir. Çünkü “مُسْتَوٍ عَلَى الْعَرْشِ (mustevin ala’l-arş: Allah arşa istiva edendir)” sözü, "arşa karar kılma" manasına "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" lafzından daha yakındır.
Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
اللّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمٰوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ
“Allah; gökleri, gördüğünüz herhangi bir direk olmadan yükseltmiş ve sonra arşa istiva etmiştir.” (el-Ra’d: 2)
"Sonra arşa istiva etmiştir." sözünün yerine "O, arşa istiva edendir." denildiğinde bu söz "arşa karar kılma" manasına "arşa istiva etmiştir" sözünden daha yakındır. Aynı, Allah'ın şöyle buyurduğu gibi:
هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْاَرْضِ جَميعاً ثُمَّ اسْتَوٰى اِلَى السَّمَاءِ
“O (Allah) ki; yeryüzünde ne var ne yok hepsini sizler için yarattı. Sonra (zatına lâyık bir şekilde) göğe istiva etti...” (el-Bakara: 29)
"Göğe istiva etti." sözü yerine "O, göğe istiva edendir." denildiğinde, "karar kılma" manasına daha çok yaklaşılır. Hâlbuki bu iki ayette "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" lafzı geçmektedir. Bu lafız bu şekilde kullanıldığında istiva fiili olmuş ve bitmiştir ama "مُسْتَوٍ (mustevin: istiva eden)" denildiği zaman istiva hâlâ devam etmektedir manası anlaşılır yani arşa karar kılma manası daha yakındır. Fakat "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" lafzı kullanıldığında halkına yönelmiş ya da bu istivayla sahip olduğu mülkünü tedbir etmiştir. Buna göre kullanılan kelimenin tasrifi değiştirilince delalet ve ihtimalleri de değiştirilmiş olur. Bu sebeple manaları artırmaktan nasıl uzak duruluyorsa lafzı tasrif etmekten de öyle uzak durmak gerekir. Çünkü lafız tasrif edildiğinde ya manada artırma olur ya da eksiltme olur.
Açıklama:
Arapçada bir kelimeden birçok kelime türetilir. Her kelimenin bir aslı vardır ve bu asla birtakım harfler eklenerek birçok farklı mana elde edilir. Kelimeler kullanıldıkları cümlelerde asıl manalarından daha farklı manalara gelebilirler. İşte bu sebeple Kur’an-ı Kerim ayetlerinde geçen lafızları aynen Allah’ın buyurduğu şekilde söylemek gerekir. Eğer aynen söylenmez, tasrif edilirse yani kelimeye harfler eklenir veya eksiltilirse bu kelimenin manası daha farklı anlaşılabilir ve çıkan bu yeni mana mahzurlu olabileceği gibi mahzurlu olan manaya daha yaklaştırılmış ya da istenen manadan daha uzaklaştırılmış da olabilir.
Örneğin Allah-u Teâlâ el-Ra’d: 2 ayetinde “Sonra arşa istiva etti.” buyurmuştur. Ayetteki "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" kelimesi "مُسْتَوٍ (mustevin: istiva eden)" veya “يَسْتَوِي (yestevî: istiva ediyor)” olarak tasrif edilirse mana değişir ve Allah hakkında mahzurlu olan “karar kılma” manasına daha çok yaklaştırılır. Hâlbuki "اِسْتَوَى (istevâ: istiva etti)" kelimesinin Allah hakkında mahzurlu olmayan manaları da vardır. Ayrıca ayette “ثُمَّ (sümme: sonra)” kelimesi geçmektedir yani bu istiva daha önce yokken sonra olmuştur; bu tabirle yapılan şeyin bir fiil olduğu daha çok anlaşılır. “مُسْتَوٍ عَلى العَرْشِ (mustevin ala’l-arş: Allah arşa istiva edendir)” denildiğinde ise bu tabir devam eden bir vasıf ifade eder.
İşte, lafızlar tasrif edildiğinde (lafızlara harf ekleme, çıkarma veya değişiklik yapıldığında) delalet edilen manalar ve ihtimaller değiştiğinden, ayet lafızlarında herhangi bir şey yapmadan onları Allah’ın buyurduğu gibi okuyup geçmek gerekir.
|
