sigara

[zişan Atalay]

Sigara haram mı?

[Malik bin Enes]

Cevap: Bu konu özellikle sigara içenler ile tartışıldığı zaman; "âlimler haram demiyor bazı alimler mekruh diyor, o halde siz neden haram diyorsunuz" diyebilirler.

Sigara hakkında dört mezhep âlimlerinin değişik görüşleri vardır. Neden böyle olduğunu baştan anlatmak istiyoruz:

Sigara ve nargile Rasulullah (s.a.v) zamanında yoktu. Nargile de sigara gibidir, hatta ondan daha kötüdür. Sigara ve nargile dört mezhep zamanında da yoktu. Ta ki müslümanlar h.990 (m.1590)'da sigarayı öğreninceye kadar... Yahudiler veya Avrupalılar, kimin getirdiği önemli değil. Ama müslüman devletler tütünü 1590 yılında gördüler. Müslümanlar bu maddeyi içmeye başlayınca, vücuda giren çıkan dumana ve kokusu kötü olan bu maddeye biraz şaşırdılar. Bunun üzerine âlimlere gittiler ve onun hükmü hakkında sordular.

Âlimler, dumanın vücuda girip çıktığını görünce bunu hoş karşılamadılar ve ilk olarak haram hükmü verip, içenin ceza göreceğini söylediler. Tâzir cezası hâkimlere göre değişik değişikti. Para ve sopa cezası  gibi cezalar verdiler. Necd (hicaz) âlimleri sigara içenlere kırk sopa, tekrarlandığı takdirde seksen sopa vuruyorlardı.

Tr'de ise IV.Murat sigara içenlere çok şiddetli cezalar veriyordu. Hatta idam cezası bile... Öyle ki sigara içene, içki içenden daha fazla bir ceza uygulaması vardı.

I.Abbas sigara içene ceza olarak burnunu deliyor ve burnunun içerisine bir çubuk koyuyordu. Onun oğlu (İran'da hakim olan) Şah Safiyiddin ise sigara içenin ağzına kurşun döktürüyordu.

Bazı devletlerde sigara içenin burnunu, bazılarında dudağını kesiyorlardı. Bu cezaları vermelerinin sebebi ise; o zamanın âlimlerinin sigara içmenin haram olduğuna dair hüküm vermeleridir. Haram hükmü verilince, türlü türlü cezalar uygulandı.

Zaman geçtikçe tütün satan tüccarlar, sahte doktorları satın alarak tütünün çok faydalı olduğunu yaymaya başladılar. Bu bilgiyi yayanların çoğu yahudi ve hristiyanlardı. Bir zaman sonra bu bilgiler müslümanlara ulaştı. Baş ağrısına, mide ve nefes hastalıklarına, cinsel hastalıklara iyi geldiğini yaydılar.

Sigarayı satabilmek için onun faydası olduğunu yaydılar. Böyle bir şey yayılınca, o zamanda yaşayan ve tip ilmini bilmeyen âlimler, doktorlara bu bitkinin nasıl bir bitki olduğunu sordular. Doktorların, sigaranın faydalı olduğunu söylemeleri üzerine âlimler buna cevaz verdiler.
Bazı Şâfi alimleri ise; koca, eşini boşadığı zaman sigara parasını da verir, dediler. Bunun sebebi, sigarayı ilaç olarak görmelerindendir.

Eski âlimlerin fetvalarına dayananlar haram hükmünü verdiler. Yeni bilgilere inanan âlimler ise caizdir, neden haram diyelim, dediler.
Haram diyen âlimler; maddeye değil, şahsa bakıldığı taktirde buna göre haram, helal, mekruh olur, dediler. Bu tarz bilgiler yayılınca âlimler arasında ihtilaf çıktı. Bazı âlimler bunu ilaç olarak gördükleri için ilaca hüküm verir gibi hüküm verdiler. "İlaç zarar veriyorsa, haram ise o da haramdır. İlaç kişiye değil, yanındakine zarar veriyorsa mekruhtur, kişiye ve başkasına zarar vermiyorsa kâideye göre eşyanın aslı helal olduğu için bu da helaldir. Eğer kişiye fayda veriyorsa (tüccarların ve doktorların yaydığı gibi) o zaman menduptur. Eğer mutlaka bir faydası varsa ilaç gibi alınması gerekir", dediler.

Eğer eski kitaplarda "sigara içmek vaciptir" gibi bir fetva görürseniz şaşırmayın, çünkü o kişinin bunu ilaç gibi gördüğünü anlarız. İlaç içmek nasıl vacipse, aynı şekilde sigaraya da vacip hükmü veriyor.
Eski âlimlerin kitabında "sigara içmek vaciptir, sünnettir veya müstehaptır" gibi bir bilgiye rastlarsanız, bunun sebebi o dönemde sigara hakkında yayılan yanlış bilgilerden kaynaklanmaktadır.

Ama gerçek doktorlar, âlimler bunu araştırınca, onun ne kadar zararlı bir şey olduğunu ortaya çıkardılar. Bütün âlimler de bunun haram olduğunu söylediler ve onu içenlere cezalar uygulanmaya başlandı.
Bunun haramlığı kıyas yoluyla delillerle sabittir. Çünkü Rasulullah (sav) ve sahabeler zamanında sigara yoktu. Sadece sigara değil, morfin de Rasulullah (sav) zamanında yoktu.
Sigaranın haram olduğu konusunda hiç bir şüphemiz yoktur. Bazı âlimler sigaranın haram olduğuna dair 19 delil, bazıları da 50 delil getirdiler. Bu konuda bir şüphe olmaması gerekir.
 
Örneğin; Haskâfî bunun haram olduğunu söyledi. İbn-i Abidin de haram olduğunu söyledi. Şâfîlerden bir çok âlim de bunun haram olduğunu söylediler. Mâlikîlerden âlimlerin çoğu, sigara içenin adaleti yoktur, dediler. Bu kişiyi bir sefih olarak gördükleri için, şehadeti kabul edilmez, dediler.
Sadece sigara değil, nargile de böyledir.
Sefih demek; kendi malında bile tasarruf hakkı yoktur, malına el koyulur, şehadeti kabul edilmez, çünkü fasıktır. Devamlı içki içen kişi gibidir.

Haram mı, mübah mı, mekruh mu, diye çıkan fetvaların hepsi sigaranın faydalı diye yayıldığı dönemlerde çıkmıştır. Bir âlime sigaranın hiç faydasının olmadığı, zararlı olduğu gibi bilgiler ulaşırsa elbette helal demez.
Örneğin, sigaranın kesin olarak zararlı olduğu tespit edildiği zaman 1988 senesinde Amerika'da yapılan bir araştırmaya göre sigaranın öldürdüğü kişilerin sayısının 350.000 olduğu açıklandı. Hâlbuki aynı senede Birleşmiş Milletler'de ölenlerin sayısı 6.000'di.

İçkiden ölenlerin sayısı, sigaradan ölenlerin sayısının yarısı kadardır. Böyle bilgiler gelince, bütün âlimler sigaranın haram olduğuna dair hüküm verdiler.
Haram diyen âlimler şu delillere dayandılar:

1- Sigaranın sağlığa zararlı olduğu bütün doktorların icmâ'ı ile sabittir. İslam şeriati zarar veren her şeyi haram kılar. Fıkıhta ise zarar vermek yoktur, zararı zararla engellemek de yoktur.
 
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
"Ey İman Edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret hâli müstesna, mallarınızı batıl ile aranızda (alıp vererek) yemeyin ve nefislerinizi öldürmeyin. Allah size karşı çok merhametlidir." [Nisa 29]

2- Sigara, mal kaybıdır. Hem de mal itlafıdır.
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
"Yakınlara hakkını ver. Miskine, yolcuya da. Ama saçıp savurma. Çünkü (malını) saçıp savuranlar, şeytanların kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür." [İsra 26-27]

İmam Şâfî israfı şu şekilde tarif eder:
"İsraf, malı hak edilmeyen yere harcamaktır. Allah (cc) ayette "israf etmeyin, çünkü israf edenler şeytanların kardeşleridir", buyuruyor."
İmam Şâfî bu ayetteki israfı, malı hak edilmeyen yere harcamaktır, diye tarif etmiştir. Hayır yolunda harcamak ise israf değildir. Bu cumhurun görüşüdür. İnsanların elinde olan mal, Allah'ın malıdır. Allah'a itaat ile harcamak gerekir.
 
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
"Allah'a ve peygamberine iman edin ve sizi halifeler kıldığı şeylerden de infak edin. Aranızdan iman edip de infak eden kimselere büyük mükâfat vardır." [Hadid 7]

İmam Kurtûbi, bu ayetin tefsirinde diyor ki:

"İnsanın elindeki mal, Allah'ın malıdır. O zaman Allah'ın razı olduğu yere harcamak gerekir. Allah'ın razı olduğu yere harcayan kişi, sevap kazanır. Allah'ın razı olmadığı yere harcayan kişiye ise Allah (cc) ceza verecektir. Bir kişi israf yaptığı zaman, bakmakla yükümlü olduğu kişiler de etkilenir ve bunun da günahını alır. Onun için ayette; "israf edenler şeytanın kardeşidir" buyrulmuştur. Bunu içen hem kendisine, hem yanındakine zarar veriyor, hem de malı itlaf ediyorsa nasıl haram değil denilir?!"

3- Sigara, pisliklerdendir.

Mevcut olan içecek ve yiyecekler iki türlüdür; güzeldir yada pisliktir. Allah (cc) tayyip olanı helal, pis olanı haram kılmıştır. Selim fıtratlı olan kişiler için sigara pistir ve hiç bir faydası yoktur. Hem tadı pistir, hem de faydası yoktur.

Sigarayı hayvanlar bile yemiyor!
Bir eşeğe tütün veriyorlar. Eşek bunu kokluyor ve tiksinir vaziyette yüzünü çeviriyor. Eşeğin bile beğenmediği bir maddeyi bir müslüman nasıl olur da içebilir?! Hem tadı, hem de kokusu kötü. Ayrıca zarar veriyor. Bu, hiç bir zaman temiz sıfatı alamaz.
 
Allah (cc)'ın pis olan şeyleri haram kıldığı açıktır:

"(Ayetlerimize iman eden kimseler) İşte onlar, ellerindeki Tevrat ve İncil’de (vasıflarını) yazılı olarak buldukları o ümmî nebi ve rasûle tabi olanlardır. O (rasul), onlara iyiliği emreder, münkerden de onları sakındırır. Temiz olan şeyleri onlara helal, (kötü ve) pis olan şeyleri ise haram kılar. (Ve yine, günah işlediklerinden dolayı onlara verilen) Ağır yükümlülükleri ve hükümleri onlardan kaldırır." [A'raf 157]

Sigaranın kötü kokusundan onu içenler ve koklayanlar zarar görmüyorsa, insanın çevresindeki melekler de bundan zarar görürler. Sarımsak mı, soğan mı, sigara mı koku yönünden daha kötü diye tartışılırsa tabii ki sigara daha kötüdür. Rasulullah (sav) "sarımsak ve soğan yiyen mescidimizden uzak dursun, evinde kalsın" diyor. Peki sigara içen ne yapmalıdır??!!
 
4- Sigara, uyuşturucu gibidir.

Kişiyi mayıştırır, gevşeklik verir. Rasulullah (sav) hadiste, her sarhoşluk veren ve her mayıştıran şeyi yasaklamıştır. Bu hadis Taberâni'de sahih senedle rivayet edilmiştir. Ahmed ve Ebu Dâvud'da da rivayet edilmiştir.

5- Sigara ile beslenilmez, tedavi edilmez.

Dolayısıyla onu kullanmak abes sayılır. Yani boşa kullanılmıştır. Bir şeyi boşa kullanmak ise haramdır. Sigara içen kişi sigaraya alışır. Çünkü tütün, vücutta toplanır. Vücudun ise tütüne ihtiyacı yoktur. Vücut ister, alışkanlık yapar.
Sigaranın içinde çok zehirli maddeler vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

-Nikotin, karbondioksit, oksit nitrojen, katran, neşedir gazı.

Bunların hepsi zehirli maddelerdir. Bir kişi bir kutu sigara içerse, vücudu 100mg nikotin emer. Normal bir vaziyette böbreğimiz olmasaydı, bu miktarın %10'u bizi öldürürdü. Ama o zehri toplayan bir organ vardır. Karaciğer de bu zehiri toplar, zamanla zehirden etkilenir.

Sigara şu hastalıklara sebebiyet verir:

- Yüksek tansiyon yapar,
- Kalp adalesine, göğüse zarar verir,
- Kalp yetersizliği yapar,
- Sinirlilik,
- Kanser,
- Göğüs iltihapı,
- Göğüs kanseri,
- Mide ülseri,
- Hazımsızlık,
- Pankreas kanseri,
- Karaciğer kanseri,
- Dudaki dil kanseri yapar,
- Böbreği bozar,
- Şeker tedavisini engeller,
- Hamile kadına çok kötü etkileri vardır. Çocuğu bile etkiler.

Sigaraya Haram Diyen Bazı Âlimler:

Osmanlı âlimlerinden; Muhammed Şihâvi, Muhammed Havâce, İbrahim el-Bagani (1601), Ahmed-i Malikî, Ebu Gaybi-l Meşâşî (Malikî), en-Necmu-l Gazi-l Âmiri.

Hanefi âlimlerinden; Muhammed-is Sendî, Muhammed bin Sağdiddîn, Muhammed-il Aynî, Muhammed bin Abdi-l Azim el-Mekkî, Muhammed el-Medenî, el-İmâdî el-Mesîrî, Muhammed Ala'addin el-Hasrâtî, Hasan el-Şerbilavî (sigaranın haramlığına dair şiir bile yazmıştır), Abdi-l Hay en-Nedlevî (sigaranın haramlığına dair çok geniş bir risale yazmış ve 19 yönden haram olduğunu ispat etmiştir.), Abdurrahman eş-Şehid en-Nakşıbendî, Abdu-l Azim-il Mekkî, Muhammed Efendi-l Vâfi, Muhammed Efendi-l Debbâr, Receb bin Ahmed, Ömer bin Ahmed el-Mesrî el-Hanefî, Şey Vecih ed-Din el-Alevî el-Hindî, es-Senhelî, Hasan el-Huseynî, Abdullatif el-Hindî.
 
Şâfî alimlerinden; eş-Şihab Ahmed-il Gaylûbî (Mısır âlimlerindendir), Abdullah el-Haddad, Şeyh Muhammed el-Bekrî es-Sadikî, Şeyh İbrahim bin Cem'an, Ebu Bekr-il Ehdel, Alevî bin Ahmed es-Sekkar, İmran bin Abdi-r Rahim el-Basrî, Salih-il Belkinî, Ali ez-Ziyâdî, Necmeddin bin Bedreddin el-Mağribî, Şerafeddin eş-Şibravî, Abdullah bin Alevî el-Haddad, Ahmed bin Ömer el-Hindvan, Abdurrahman (Hadramat müftüsü), Abdurrahman eş-Şatırî (bu konuda kasîdesi vardır), el-Huseyî Şeyh Ebu Bekir ibn-i Sâlim (sadece haram hükmü vermemiş, bütün tütün ekilen arazileri yaktırmıştır), Abdullah Besûden, Abdullah el-Haddad, Ahmedî Hindivân.

Mâlikî alimlerinden; Abdullah el-İsâmî el-Mâlikî, Hüseyin bin Ali el-Huseynî, Ebu-l Abbas Ahmed bin Nâsır el-Muttî, Muhammed bin Fethillâh, Kadı Muhammed bin Abdurrahman el-Mâlikî, Ebu-l Ğays el-Gişâşî el-Mâlikî, Muhammed bin Muhammed el-Mağribî, Salih el-Hıfnî ez-Zilzeli, Muhammed-il Vâlî el-Selesî, Muhammed el-Cemelî el-Mağribî, Halid es-Semûrî, Muhammed bin Abdu-l Vâris es-Sıddîkî (Mağrib'in büyük alimidir), Halid bin Ahmed bin Abdillâh-il Mâlikî el-Câferî (sigara içenin şehadeti kabul edilmez, namaza imam olmaz, sigara ticareti caiz değildir, dedi), Ahmed el-Mehdî (hakimdi, sigara içenlere şiddetli cezalar verirdi).

Hanbelî alimlerinden; Bütün necd âlimleri, Abdurrahman el-Bahtûdî, Abdu-l Bâkî, Muhammed ed-Dımeşkî es-Selihi, Yayha bin Utve Salih-il Belîhî.

Necd alimlerinin hepsi sigara içilmesinin haram olduğunu söylediler ve aynı içki gibi, ilk yakalandığında kırk kırbaç, ikinci defa yakalanınca seksen kırbaç cezası verdiler.