Mecburiyet

[1muvahhid]

Mecburiyet hangi alanlarda ruhsat olarak geçerlidir?

[Ebu Muhammed Es-selefi]

Soru: Mecburiyet hangi alanlarda ruhsat olarak geçerlidir?

Cevap: Mecburiyetten kasıt zaruretler ise, İkrah ile zaruret arasında büyük farklar vardır.  Zaruret durumlarda hiçbir zaman küfür işlenmez, zaruret durumlarda günahlar mubah olur.

Zaruret, günahları mübah kılar, küfür ise ancak ikrahı mülci olduğunda işlenebilir.

Zaruret; Nefsin ölüm tehlikesine maruz kalmasıdır.

Cumhura göre; Bu tehlike, ister kesin isterse ihtimal olsun, haram şeylerden hayatta kalabilecek kadar yemek farzdır. Yenilmediğinden dolayı ölünürse haram işlenmiş olur.
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“Nefislerinizi tehlikeye atmayın.”     (Bakara: 195)

İmam Ebu Yusuf ve İmam Ahmed'in bir görüşüne göre; zaruret anında, haram olan şeylerden yemek farz değil mübahtır. Çünkü haram şeylerden yemeyen kişinin bir nedeni vardır. O da, haram yememektir.
Rasulullah'ın sahabesi, Abdullah b. Huzafe es-Sehmi'den şöyle bir rivayet vardır:
“Rumun tağutu onu yakalayıp hapsetti, yanına içki ile karıştırılmış su ve kızartılmış domuz eti bıraktı. Açlık ve susuzluktan bayılıncaya kadar üç gün boyunca ne domuz etinden yedi ne de içkiden içti. Sonra rumlar ölmesin diye onu hapisten çıkardı. Abdullah Rumun tağutuna şöyle dedi:
“Ben zaruret içinde olduğum için, Allah bu içkiden içmeme ve domuz etinden yememe izin vermiştir. Fakat ben, seni sevindirmek istemediğim için bunu yapmadım.”                (Mugni c: 7, s: 298)

 Zaruret Anında Yenilecek Miktar:

 Alimler, zaruretin devam etme ihtimali bulunduğunda, doyuncaya kadar yenilebileceği konusunda ittifak etmişlerdir.
Cumhur'a göre; zaruretin devam etme ihtimali yoksa, ancak ölüm tehlikesini ortadan kaldıracak kadar yenilebilir. Doyuncaya kadar yemek caiz değildir.

Malikilerin bir görüşüne göre; zaruretin devam etme ihtimali yoksa bile doyuncaya kadar yenilip içilebilinir.
Buradaki ihtilafın sebebi “bağı ve adin” kelimelerinden kaynaklanmaktadır.
Cumhura göre Baği, “ihtiyaç olmadan yemek” Adin “İhtiyaç olmadan veya ihtiyacından fazla yemek”
Malikilere göre ise bu iki kelimeden kasıt “İmama karşı gelmektir”

 “Haddi aşmamak ve haksızlık yapmamak şartıyla (yemesinde) ona bir günah yoktur.”
“Bagi”: Haddi aşmak manasına geldiği gibi, istemek manasına da gelebilir. O zaman ayetin manası; “zaruret halindeyken kimseye saldırmaksızın ve haramı sevmeyerek, sadece ihtiyaç kadar yemek” olur.

“Adin”: Haksızlık yapmak demektir. Yani, helal şeyleri varken, haram şeylerden yemek demektir. O zaman ayetin manası; “haksızlık yapmamak veya helal şeyler varken haram olanlardan yememek” olur. ( Davetçi Tefsiri. C.2. S:124/125 Bakara:173)