Velayet

[eyyub-talha]

Esselamu aleykum ve rahmatullah kardeşler

Müslüman karı koca ayrılıyor.Şimdi bunların 7-8 yaşlarında iki erkek çocukları vardır.Babası islama göre çocuklar bende kalmalıdır diyor annesi de itiraz ediyor.İslama göre çocuklar kimde kalmalıdır? eğer erkek de kalmalısa o zaman delilleri nedir lütfen yazarmısınız?

[Malik bin Enes]

Cevap: Müslüman baba-anne boşandığında çocuk bebekse, icmâ ile annenin riayetinde kalması gerekir. Bu konuda bir çok hadis-i şerif vardır. Bebek, ister kız ister erkek olsun, onun riayeti (bakımı) annesine aittir. Bu konuda alimler arasında ihtilaf yoktur.
 
Bir kadın Rasulullah (sav)'a geldi ve dedi ki:
 
Ey Allah'ın rasulu! Bu çocuk benim bebeğimdir. Karnım, onun için kalıcı yeriydi. Doğduğu zamanda kucağım onun için oturacağı bir yerdi. Benim göğsümde onun içeceği bir yerdi. Buna rağmen babası onu benden alacaktır.

Bunun üzerine Rasulullah s.a.s:
 
Sen evlenmediğin müddetçe o bebeğe bakmak senin hakkındır.
                                                                                                   (Ahmed, Hakim. Hakim sahih dedi Zehebi onu destekledi)
 
Bu çocuğu kaç yaşına kadar babasının alabileceği konusunda alimler ihtilaf etmişlerdir. Bu konuda bir çok görüşler vardır.
 
Kuvvetli olan görüş; Çocuk mümeyyiz oluncaya kadar annesinin yanında kalacaktır. Mümeyyiz olduğu zaman, çocuğun seçimine bağlıdır. Yani çocuk annesinin yanında mümeyyiz oluncaya kadar kalır. Mümeyyiz olduktan sonra çocuğa annesinin yada babasının yanında kalması için seçme hakkı verilir, çocukta ya annesini seçer yada babasını seçer. Bu konuda çokça hadisler vardır.
 
Ebu Hureyre (r.a) Tirmizi'de sahih senetle geçen bir rivayetine göre:
 
Mümeyyiz olan bir çocuk Rasulullah (sav)’a getirildi ve babaya mı yoksa anneye mi gitmesi konusunda tercihi ona bıraktı.
 
Başka bir rivayette Rasulullah (sav) şöyle demiştir:
 
“Hadi bakalım! Hangisine gitmek istiyorsan onun elini tut. Bu senin annen, buda senin baban. Kiminle kalmak istiyorsan onun elini tut.” Çocuk annesinin elini tuttu ve annesi onu aldı.(Tirmizi, hasen Hadis)
 
Muvatta'da geçen bir rivayete göre: Kasım b. Muhammed’in rivayet ettiğine göre:
 
Ömer b. Hattab'ın Ensar'dan bir hanımı vardı. Bu hanım bir çocuk doğurmuş adı ise Asım. Ömer (r.a) daha sonra onu boşadı. Ömer b. Hattab (r.a) o hanımı boşadıktan sonra Mescidin sahasında çocuğu Asım'ı oynarken görünce, onu aldı ve kucağına koydu, bineği üzerine bindirdi (Yani almak istiyor). Ömer (r.a)'ın böyle yaptığını annesi gördü. Hemen koştu ve çocuğu almak istedi. İhtilafa girdiler. Ömer r.a bu çocuğu almak istiyordu, annesi de almak istiyordu. Muhakeme olmak için Ebu Bekr (r.a)'e geldiler (çünkü bu hadise ebu bekr zamanında olmuştur). Ömer r.a, Ebu Bekr (r.a)'e; Bu benim çocuğum, dedi. Annesi de; bu benim çocuğum, dedi. Ebu Bekr (r.a), '' o çocuğu annesine ver! '' dedi. Ömer (r.a) Ebu Bekr (r.a)'in hükmü kabul etti.
 
Ömer r.a hilafeti zamanında aynı  buna benzer bir hadise oldu ve Ömer (r.a) aynı Ebu Bekr (r.a)'in verdiği gibi bir hüküm verdi.
 
Tabii bu hüküm, bain talakla boşanmış kadın içindir. Reci talakla boşanmış olan kadının iddeti bitinceye kadar kendi oturduğu evde kalır. İddet bitince boşama bain talaka dönüşür ve kadın dilediği yerde kalabilir. Ama aynı şehirde yani babasının çocuğa ulaşabileceği bir yerde kalabilir. Kadın başka bir şehre geçecekse, o zaman çocuğunu alma hakkını kaybeder. Eğer kadın giderse, çocuğun babası çocuğun o şehirde kalmasını mecbur kılabilir. Diyelim ki kadın başka şehre yolculuk yapacak. o zaman o kadın o çocuğa bakma hakkını kaybeder. Ondan sonra kim varsa o, çocuğa bakar; mesela anneannesi. Çocuk mümeyyiz oluncaya kadar kuvvetli olan görüşe göre, annesinin yanında kalması gerekir. Bebekse (annesine muhtaç ise) zaten icmâ ile bu çocuk annesinin yanında kalması gerekir.
 
Ama kaç yaşına kadar böyle devam eder? Bu konuda alimler arasında ihtilaf vardır. Kuvvetli olan görüşe göre; Mümeyyiz olduğu zaman çocuğun kendisine seçme hakkı verilir. Tabi bu, annenin aynı şehirde kalması şartı iledir. Çünkü bütün alimler ittifak ediyorlar ki; Anne-babanın Müslüman kaldığı müddetçe çocuğu görme hakkı vardır, kimse bu hakkı alamaz. Eğer çocuk annesinde ise ve babanın çocukları görmesini engellerse, haram işlemiş olur. Akside aynı şekilde. Çünkü bu rahmin kesilmesidir. Eğer annesindeyse ve engellerse haram işlemiş olur. Yine babasındaysa ve annesinin görmesini engellerse haram işlemiş olur. Çünkü bu rahmi kesmektir.
 
Rasulullah (s.as) Ebu Davud'da geçen bir hadiste şöyle buyuruyor:
 
Anneye; “Sen evleninceye kadar çocuğun senin yanında kalması konusunda hak sahibisin” dedi.
 
Bazı alimlere göre; Erkek çocuk 7 yaşına geldiği zaman seçme hakkı verilir. Annesini seçerse annesinin yanına, babasını seçerse babasının yanına gider. Çocuk kız ise, o kız evleninceye kadar annenin yanında kalır.
 
Tabi bu anormal bir durum söz konusu değilse. Yani anne zararlı ise çocuk anneden alınır. Yine baba zararlı ise çocuk babadan alınır. Bu hükümler normal durum içindir.